چرا باید امام زمان خود را بشناسیم؟قسمت اول

‫وجوب شناخت‬

‫شناختن امام زمان صـلوات الله علیه واجب است ایمان بدون شـناخت امام زمان تحقق نمیپذیرد؛ بر این مطلب هم دلیلی عقلی هست‬

‫و هم دلیل نقلی.

‫1 - دلیل عقلی‬

‫عّلتهـا و فلسـفه هایی که برای ضـرورت و لزوم وجود پیـامبر گفتهانـد ، همان عّلتها برای ضـرورت وجود جانشـین و وصـی پیغمبر نیز‬

‫صادق است ، که پس از وفات آن حضـرت لازم است بوده باشـد تا مردم به جانشـین پیغمبر در شـئون مختلف زندگی خود مراجعه‬

‫کننـد ، همـانگونه که به پیغمبر مراجعه میکردنـد ، پس بر خداونـد متعال واجب است که او را نصب فرمایـد ، و بر مردم نیز واجب‬

‫است آن امام را بشناسـند ، زیرا که پیروی کردن بدون معرفت و شـناخت امکان ندارد . اگر کسی اشکال کند که : عّلت برانگیختن‬

‫پیغمبر بـا این مورد فرق میکنـد ، زیرا که مردم در امور معاش و شـئون زنـدگی مادی و جنبههای اخروی و امور مربوط به معاد ، به‬

‫پیغمبر نیازمندنـد تا از جانب خداونـد قانونی برای آنان بیاورد و مطابق آن عمل نمایند ، و چون پیغمبر آنچه مورد نیاز مردم است را‬

‫برای آنـان آورد و قواعـد و احکـامی برایشان بیان فرمود و مردم آنها را شـناختند و عمل کردنـد دیگر نیاز برطرف میشود ، و برای‬

‫بیان و آموزش قواعد و احکام دین وجود علماء و کتابهای مربوطه بسـنده است ، پس وجود وصی و جانشین پیغمبر لازم نیست! . در‬

‫جواب میگوییم : این اشـکال به چنـد جهت نـادرست است : اول پیغمـبر قواعـد را به طور کّلی بیـان فرموده و دسـتورات دین را به‬

‫مقـدار مورد نیـاز عموم در آن زمـان تشـریح کرده است ، و این مطلب برای کسـانی که به احـادیث پیغمبر اکرم صـلی االله علیه وآله‬

‫وسـلم مراجعه کننـد واضـح است ، بنـابراین احتیـاج مردم بـا آن مقـدار از بیـان برطرف نشـده بلکه پـارهای از مسائـل حتی بر علما و‬

‫دانشـمندان بزرگ پوشـیده میمانـد - تا چه رسـد به دیگران - پس افراد بشـر از وجود امام و پیشوای معصوم ناگزیر هسـتند تا به او‬

‫مراجعه کننـد ، و مطـالب مورد نیـاز خویش را از او بیاموزنـد . البته تردیـدی نیست که پیغمـبر اکرم صـلی االله علیه وآله وسـلم تمـام‬

‫احکام و علوم را به وصـی خود سپرده که پس از آن حضرت رهبری مردم را - از طرف خداوند - به عهده داشته است ، و هر امامی‬

‫به امام بعد از خودش سپرده تا اینکه نوبت به امام زمان ما - عجل الله تعالی فرجه - رسـیده است . باری ، امامان احکامی الهی را که‬

‫از پیغمبر گرفتهانـد برای مردم بیان میکننـد و آنان را با مبانی و مفاهیم دین مقدس آشـنا میسازند . همچنین تردیدی نیست که آن‬

‫بیانگر احکام دین ، اگر معصوم نباشـد ، مردم به گفتههای او اطمینان و اعتماد نخواهنـد کرد و هـدف از برگزیـدن او تحقق نخواهد‬

‫یافت .

دوم افراد انسان به خاطر وضع طبیعی که دارند و با توجه به هواها و خواسـتههای نفسانیشان ، در نزاع و کشـمکش و اختلاف‬

‫واقع میشونـد ، این معنی را بـا وجـدان احسـاس نموده و بـا چشم میبینیم ، لـذا مقتضای لطف خداونـد است که برای از میان رفتن‬

‫هرگونه نزاع و اختلاف ، شخصـی را تعیین نمایـد که حقایق و واقعّیتها را کاملا بدانـد ، تا در هر زمان مردم به چنین شخصـی رجوع‬

‫کنند و در نزاعها و مرافعهها از او کمک بگیرند ، و در نتیجه حق به حقدار برسد ، و عدالت الهی در میان مردم گسترش یابد . و آن‬

‫شخص که خداونـد او را برای رفع اختلاف و نزاع برگزیده ، همان ( امام ) است که مردم وظیفه دارند از او پیروی کنند و در شـئون‬

‫مختلف خود به او مراجعه و بر او اعتماد نمایند . اگر اشکال کنید که : امامان ما علیهم السلام در زمان حضورشان جزبر مبنای قواعد‬

‫ظـاهری حکم نمیکردنـد ، و به عبارت دیگر : آنان روی قواعـدی که علما در زمان غیبتشان حکم میکننـد حکم میکردنـد ، پس‬

‫چگونه ادعـا میشود که مقتضـای لطف الهی تعیین و نصب امام است تا بر مبنای حق و واقعّیتها حکم کنـد ؟ . میگوییم : این روش‬

‫به خـاطر مـانعی بود که از ناحیه مردم وجود داشت ، چنانکه مانع ظهور امام نیز از طرف مردم است ، پس در این صورت هیـچگونه‬

‫است که از خود ایشان وارد شده و تصـریح میکند که چنانچه ریاست و خلافت به طور کامل به آنان واگذار میشد و در تصّرفات‬

‫، دسـتشان باز میبود به حکم آل داوود حکم میکردند و احکام واقعی را برای مردم آشـکار میساختند . از جمله روایتی است که‬

‫در اصول کافی  از ابوعبیده حذآء؛ آمده است : که حضـرت ابوعبدالله صادق علیه السلام فرمود : ای ابوعبیده هرگاه قائم آل‬

‫محمد صـلی االله علیه وآله وسـلم بپاخیزد به حکم داوود و سلیمان علیهما السلام حکم میکند و از بّینه و شاهد نخواهد پرسید . و در‬

‫همان کتاب در خبر صـحیح از ابان منقول است که گفت از حضـرت ابوعبدالله صادق علیه السـلام شنیدم که میفرمود : دنیا‬

‫تمام نخواهـد شد تا اینکه مردی از تبار من ظهور نماید که به حکم آل داوود حکومت کند و از بّینه و شاهد نپرسد؛ به هر موجودی‬

‫حّقش را میدهـد . و نیز در همان کتاب به سـندی صحیح از عّمار ساباطی آمده است که گفت : به حضرت امام صادق علیه‬

‫السـلام عرضه داشـتم اگر حکـومت به دست شـما رسـد چگـونه حکم خواهیـد کرد ؟ فرمود : به حکم الهی و به حکم داوود ، پس‬

‫هرگاه بر ما قضـّیهای پیش بیایـد که حکم آن نزد ما حاضـر نباشد ، روح القدس آن را به ما القاء خواهد کرد . و نیز به سـند خود از‬

‫جَعید َهمدانی از حضـرت علی بن الحسـین علیهما السلام روایت کرده است که گفت : از آن حضرت پرسیدم روی چه مبنایی حکم‬

‫میفرماییـد ؟ فرمود به حکم آل داوود ، و اگر کـاری بر ما دشوار گردد ، روح القـدس برایمان خواهـد آورد . میگـویم : در‬

‫بخش چهـارم همین کتـاب ، حرف ( ح ) مطـالبی در این زمینه خواهـد آمـد؛ ِان شـاء الله َتعـالی

 

سوم اگر فرض کنیم تمـام علمـا و‬ دانشـمندان به تمام احکام عمل کنند باز هم وجود ایشان ما را 

از وجود امام بینیاز نمیسازد ، زیرا که آنان از سـهو و اشتباه معصوم‬

‫نیسـتند ، پس در هر زمـان نـاگزیر از وجود شـخص معصومی که از خطا و اشـتباه محفوظ باشـد هستیم ، تا مرجع و پناه مردم بوده ،‬

‫حقـایق احکـام را برایشـان بیان فرمایـد ، و آن شـخص معصوم هیـچ کس جز امام نیست .

 در اینجا اگر کسـی بگویـد : نبودن امام با‬

‫بودنش در حالی که از دیـدگان مردم پنهان و غایب باشد چه فرق میکند ؟ میگوییم اولا : نظر به اینکه مانع ظهور و آشـکار بودن‬

‫آن حضـرت ، ناشـی از خود مردم است ، این مطلب منافاتی با لطف خداونـد ندارد ، و دلیل نمیشود بر اینکه احتیاجی به وجود آن‬

‫حضـرت نیست ، بلکه بر مردم واجب است که موانـع ظهـور را برطرف سازنـد تـا از نـور مقّدسـش بهرمنـد شونـد و از انـواع علوم و‬

‫معـارفش اسـتفاده کننـد . ثانیـًا : غیبت آن حضـرت در همه زمانهـا و از همه انسانهـای مـؤمن نیست ، بلکه برای بسـیاری از بزرگـان‬

‫مؤمنین اتفاق افتاده است که به خدمت حضـرتش شـرفیاب شده و به محضر مقدسش راه یافتهاند . جریانات آنان در کتابهای علمای‬

‫بزرگوار مـا ضـبط است ، و بیان آنها فعلا از بحث ما خارج است ، و حکایات به خاطر اینکه به طور متواتر نقل شـده برای ما موجب‬

‫یقین است . ثالثـًا : منافع وجود مبارک آن حضـرت منحصـر در بیان علوم نیست ، بلکه همه آنچه از مبـدأ و سرچشـمه فیض الهی به‬

‫مخلوقات میرسد ، از برکات وجود او میباشد ، که در بخش سوم کتاب این موضوع را بیان خواهیم کرد؛ ِان شاء الله َتعالی .‬

 دلایل نقلی در قسمت خواهد آمد.

منبع کتاب مکیال المکارم.ج1.ص42